Güvenlik Bütünlük Seviyesi (SIL) İhtiyacının Belirlenmesi
Güvenlik Enstrümanlı Fonksiyon Nedir? Güvenlik Bütünlük Seviyesi Nasıl Hesaplanır? Güvenlik Enstrümanlı Sistem Maliyeti Yüksek midir?
Güvenlik Bütünlük Seviyesi, Güvenlik enstrümanlı fonksiyonun (SIF) performans kriterini ve talep durumunda işlevini yerine getirmekte başarısız olan güvenlik enstrümanlı fonksiyonun (SIF) hata olasılığını tanımlar.
IEC 61508 yaşam döngüsü konsepti ile birlikte elektrikli kontrol sistemleri için güvenlik performansını sayısallaştıran ilk standarttır. Standart fonksiyonel güvenliği, bileşenlerin veya sistemlerin doğru işlevlerine bağlı olan güvenlik kavramını inceleyen bir disiplin olarak tanımlanmaktadır. Standardın temel amacı nerede kullanılıyor olurlarsa olsun elektrik/elektronik/programlanabilir elektronik tüm cihazlar için hata olasılığını düşürmektir. Standart içerisinde güvenlik bütünlük seviyesinin implementasyonu hakkında bilgiler mevcuttur.
Aynı derecede önemli olan IEC 61511 standardı ise, güvenlik enstrümanlı sistemlerin spesifikasyonu, tasarımı, kurulumu, çalıştırılması ve bakımı için gereklilikler sunmaktadır. Bu standart IEC 61508’in proses alanında uygulanması için geliştirilmiştir.
Güvenlik Bütünlüğü
Belirli bir süre içerisinde belirli şartlar altında güvenlik fonksiyonlarını tatmin edici bir şekilde yerine getiren elektrik/elektronik/programlanabilir elektronik (E / E / PE) güvenliği ile ilişkili sistemin olasılığı. Daha basit bir soru ile açıklamak gerekirse, güvenlik fonksiyonunun, ihtiyaç duyulduğu anda doğru şekilde çalışma olasılığı nedir?
Güvenlik Enstrümanlı Sistem (SIS)
Bir veya daha fazla güvenlik enstrümanlı fonksiyonu (SIF) gerçekleştiren sensörlerin, mantıksal çözümleyicilerin ve son elemanların birleşimidir.
Güvenlik enstrümanlı sistem endüstriyel proses sistemleri içerisinde koruma katmanı olarak önemli bir rol oynamaktadır. Acil durum/güvenli kapatma sistemleri veya güvenlik kilidi olarak adlandırılan, önceden tanımlanmış set değerleri aşıldığında veya güvenli operasyon limitlerinin dışına çıkıldığında prosesi güvenli durum içerisinde tutma amacı ile ilişkilendirilmiş sistemlerdir. Güvenlik enstrümanlı sistem (SIS), güvenlik enstrümanlı fonksiyonların (SIF) sensörler, mantıksal çözümleyiciler ve aktüatörler ile ilişkilendirilmesinden oluşur. Örnekler ile güvenlik enstrümanlı sistemleri belirtmek gerekirse,
- Son kontrol elemanı olarak vanaların ve sviçlerin kullanımı
- Sensörler için sinyal ve güç girişi
- Girdi sinyali işleme ve prosesi
- Mantıksal çözümleyici ile güç ve haberleşmenin sağlanması
Güvenlik Enstrümanlı Fonksiyon (SIF)
Güvenlik enstrümanlı fonksiyon, anormal bir durumu tespit eden, süreci insan müdahalesi olmadan güvenli bir duruma getiren veya güvenlik için eğitilmiş bir operatör müdahalesi başlatan ve belirli bir güvenlik bütünlük seviyesine (SIL) sahip olan sensörler, mantıksal çözümleyiciler ve son elemanların birleşimidir. Güvenlik enstrümanlı fonksiyon (SIF), sistemi belirli bir tehlikeye karşı korur, belirli emniyet fonksiyonlarını gerçekleştirir, spesifik bir güvenlik bütünlük seviyesine bağlı ve talep durumunda hata yapma olasılığı ile tanımlı bir aralığa sahiptir, diğer koruma veya azaltma sistemlerinden bağımsızdır. Güvenlik enstrümanlı fonksiyonlar, sensörler ve son kontrol elemanları olası bir tehlikeyi tespit etmek ve proses güvenli duruma getirmek için birlikte çalışırlar.
Güvenlik Bütünlük Seviyesi (SIL)
Güvenlik enstrümanlı fonksiyonun (SIF) performans kriterini ve talep durumunda işlevini yerine getirmekte başarısız olan güvenlik enstrümanlı fonksiyonun (SIF) , hata olasılığını tanımlar. Bir prosesin ne kadar güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesi beklenebilir? bir başarısızlık durumunda prosesin hangi ölçüde güvenli bir şekilde başarısız olması beklenir? Yukarıda belirtilen sorular bir hedef değerinin atanması ile cevaplanabilir. Güvenlik bütünlük seviyesi bir prosesin güvenliğine ait riskin ölçümleridir.
Temel olarak 4 farklı güvenlik bütünlük seviyesi bulunmaktadır. Her seviye, risk azaltma faktörünün bir sırasını temsil eder. Güvenlik bütünlük seviyesi ne kadar yüksek olursa, arızanın etkisi o kadar büyük ve kabul edilebilir hata olasılığı ise o kadar düşük olur. Güvenlik bütünlük seviyesi kabul edilebilir hata oranını belirtmenin bir yoludur. Standartlar güvenlik enstrümanlı sistem içerisinde var olan herhangi bir güvenlik enstrümanlı fonksiyon için hedef güvenlik bütünlük seviyesinin atanmasını gerektirir. Hedeflenen güvenlik bütünlük seviyesinin belirlenmesi ise tehlike analizi çalışmalarının bir uzantısıdır.
Güvenlik Bütünlük Seviyesi (SIL) İhtiyacının Belirlenmesi
Güvenlik bütünlük seviyesi proses tehlike analizi (PHA) adı verilen prosedürler ile belirlenir. Analiz prosesteki tüm tehlikeleri tanımlar ve riskleri tahmin etmeye çalışır. Doğal olarak ortaya çıkan risklerin kabul edilebilir olup olmadığını belirler. Güvenlik bütünlük seviyesinin tayini, riski kabul edilebilir düzeyde tutmak için gerekli olan risk azaltma miktarına dayanmaktadır. Tüm güvenlik enstrümanlı sistemler, işletim ve bakım seçenekleri dahil olmak üzere hedeflenen güvenlik bütünlük seviyesine karşın doğrulanmalıdır.
Güvenlik bütünlük seviyesi ihtiyacının belirlenmesi için kullanılan bir metot bulunmaktadır. Bunlardan bazıları,
- FTA (Fault Tree Analysis)
- LOPA (Layer of Protection Analysis)
- Markov Analizi
- FMEDA (Failures Modes, Effects and Diagnostic Analysis)
Güvenlik enstrümanlı sistemin etkinliği, talep anında gerekli işlevi yerine getirememe olasılığı (PFD) ile tanımlanmaktadır. Güvenlik bütünlük seviyesinin değerlendirilmesi için talep anında gerekli işlevi yerine getirememe olasılığının ortalama değeri (PFDavg) kullanılır.
İlgili Hizmetler
Tehlike Analizleri
Risk Değerlendirme
HAZOP
LOPA
SIL İhtiyacının Belirlenmesi
Fonksiyonel Güvenlik Mühendisliği
Sayısal Risk Değerlendirme (QRA) Çalışmaları